مقایسه تطبیقی نگارۀ «معراج» در خمسه نظامی و فال نامه تهماسبی
نویسندگان
چکیده
نگاره های متعددی با موضوع معراج پیامبر اسلام (ص)، در نگارگری ایران خلق شده است؛ اما آثار تولیدشده با توجه به ویژگی های سبکی نگارگری ایران و متأثر از شرایط فکری زمانه و دیدگاه حامیان، ازنقطه نظر شیوه، کیفیت و روایت با یکدیگر متفاوت اند. در این زمینه، از دوره صفوی دو نگارۀ معروف و شاخص با ویژگی های منحصربه فرد و برجسته ، موجود است که عبارت اند از: نگارۀ معراج نسخۀ خمسه اثر سلطان محمد و نگارۀ معراج نسخۀ فال نامه تهماسبی منسوب به آقامیرک. در هر دونگاره، سفر معنوی پیامبر (ص) در میانه راه، زمانی که فرشتگان به استقبال او آمده اند، به تصویر درآمده است؛ اما کاربست عناصر تصویری و تمهیدات تجسمی در این نگاره ها، یکسان و یک شکل نبوده، به طوری که هر نگاره، بیانگر روایت و کیفیت هنری متفاوتی است. سؤال اصلی مقاله این است که عناصر بصری، تصویری و تمهیدات تجسمی در هر نگاره، در راستای چه روایتی ظهور و سامان یافته و بیانگر چه معنا و کیفیتی هستند؟ به هدف پاسخ به این پرسش، ابتدا عناصر تصویری و بصری دو نگاره، جزءبه جزء با یکدیگر مقایسه گشته و سپس شرایط فکری و هنری تولید نگاره ها، بررسی شده است. روش پژوهش، توصیفی–تحلیلی– تطبیقی است و اطلاعات، از منابع کتابخانه ای جمع آوری شده است. یافته ها حاکی است که کاربست عناصر تصویری و تمهیدات تجسمی، منجر به بروز روایت رمزی، عرفانی و تأویلی در نگارۀ خمسه و روایت شیعی، تبلیغی و صریح در نگارۀ فال نامه شده است. در بروز چنین حالت، کیفیت و روایتی، شرایط فکری- مذهبی و هنری- حمایتی دوران تولید هر یک از نگاره ها، نقش برجسته و مهمی داشته است.
منابع مشابه
مقایسه تطبیقی نگارۀ «معراج» در خمسه نظامی و فالنامه تهماسبی
نگارههای متعددی با موضوع معراج پیامبر اسلام (ص)، در نگارگری ایران خلقشده است؛ اما آثار تولیدشده با توجه به ویژگیهای سبکی نگارگری ایران و متأثر از شرایط فکری زمانه و دیدگاه حامیان، ازنقطهنظر شیوه، کیفیت و روایت با یکدیگر متفاوتاند. در این زمینه، از دوره صفوی دو نگارۀ معروف و شاخص با ویژگیهای منحصربهفرد و برجسته، موجود است که عبارتاند از: نگارۀ معراج نسخۀ خمسه اثر سلطان محمد و نگارۀ معرا...
متن کاملمطالعه تطبیقی واقعه معراج در نگاره معراج سلطان محمد و متن معراجیههای نظامی
معراج پیامبر(ص) یکی از مباحث مهم اعتقادی اسلام است که در متون ادبی و آثار هنری بازتاب یافته است. نگاره معراج اثر سلطان محمد، نگارگر قرن 9 ه.ق. و معراجیههای نظامی گنجوی شاعر قرن 6 ه.ق.، ازجمله بهترین این آثار هستند. این پژوهش سعی دارد تا نقش قابلیتهای رسانهای دو حوزه نگارگری و ادبیات در بازتاب عظمت شخصیت پیامبر(ص) را مورد ارزیابی قرار داده و از منظر بینامتنیت، به مطالعه تطبیقی نگاره معراج سلط...
متن کاملبررسی تطبیقی 7 رقعه معراج پیامبر(ص) مروط به خمسه نظامی-دوره صفویه-
چکیده: داستان معراج حضرت رسول(ص) از موضوعات مورد توجه هنرمندان نقاشی ایرانی است. همانطور که در ادبیات هم پرداخت به آن زیاد اتفاق افتاده است.خصوصا در منظومه خمسه نظامی که در دوران صفوی جزء نسخ مورد علاقه دربار برای کتابت و مصور شدن بوده است.به همین دلیل است که در دوره صفوی رقعه هایی که مربوط به معراج حضرت است بسیار دیده می شود. در این متن، ابتدا به بررسی موضوع معراج و سپس دوره و حکومت صفویه و ...
15 صفحه اولروایت شرقی معراج نامه میرحیدر
تاریخ نگارگری ایران دربردارنده مکتبهای مختلفی است که در تمامیشان کموبیش میتوان تأثیرات و اقتباسهایی فنی و سبکی را از هنر فرهنگهای مختلف شرق و غرب مشاهده کرد. ازجمله این مکاتب، «مکتب هرات» در دوره تیموریان است. از ویژگیهای برجسته این مکتب نفوذ مشخص هنر خاور عنوان شده و عمده آثار برجایمانده مکتب هرات حاصل کارگاه هرات است که به امر شاهرخ پسر امیر تیمور برپا شده بود. معراجنامه میرحیدر با ...
متن کاملتحلیل عناصر نمادین و کهن الگویی در معراج نامه های نظامی
یکی از بخش های برجسته در منظومههای نظامی، معراجنامههای اوست که وی آنها را به تقلید از سنایی غزنوی سروده است. مطالعۀ این بخش از خمسۀ نظامی بیانگر آن است که شاعر در توصیف این واقعۀ عظیم دینی و تاریخی به منابع سیره و تفسیر توجه ویژه داشته و حوادث را آنگونه که در این منابع آمده، البته با نگاهی کلیتر و با بیان هنری و شاعرانۀ خود به رشتۀ نظم درآورده است. آنچه در معراجنامههای نظامی قابلتوجه می...
متن کاملمنابع من
با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید
عنوان ژورنال:
جلوه هنرناشر: دانشگاه الزهرا
ISSN
دوره 7
شماره 2 2016
میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com
copyright © 2015-2023